บทความโดย ดร. ภก. นิติ สันแสนดี
อาจารย์พิเศษผู้เชี่ยวชาญผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ลูกน้อย ไอบ่อย มีเสมหะ เพราะอากาศเปลี่ยนแปลง
ลูกน้อยมีอาการไอบ่อยและมีเสมหะเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของอากาศ การเปลี่ยนแปลงของอากาศสามารถทำให้ระบบทางเดินหายใจของเด็กแพ้ง่ายขึ้น หากลูกน้อยมีอาการไอมีเสมหะ GEDไว้แก้ไอต้องดูแลเรื่องอุณหภูมิและความชื้นในสถานที่ที่ลูกอยู่ เพื่อช่วยลดอาการคันคอไอที่เกิดขึ้นได้
ในเด็กเล็กมักพบว่ามีอาการไอ เจ็บคอมีเสมหะ เนื่องจากอากาศเปลี่ยนได้บ่อย โดยอากาศเย็นจะกระตุ้นให้หลอดลมหดตัว อากาศแห้ง ทำให้เสมหะเหนียวขับออก
ยาก มลพิษทางอากาศ ฝุ่นควัน การติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ
สาเหตุหลัก
- ติดเชื้อไวรัส: เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด มักไอแห้ง ไอค่อกแค่ก ไอเรื้อรัง อาจมีไข้น้ำมูกไหลร่วมด้วย
- ติดเชื้อแบคทีเรีย: มักไอมีเสมหะสีเหลือง เขียว ไอเรื้อรัง หายใจลำบาก หอบเหนื่อย
- ภูมิแพ้: มักไอเรื้อรัง ไอมากตอนกลางคืน ไอตอนอากาศเปลี่ยน มีน้ำมูก คัดจมูก
- โรคหอบหืด: มักไอเรื้อรัง ไอมากตอนกลางคืน หายใจลำบาก หอบเหนื่อย มีเสียงหวีดเวลาหายใจ
- อาการกรดไหลย้อน: พบได้น้อยแต่บางครั้งอาการไอในเด็ก อาจมีสาเหตุมาจากอาการกรดไหลย้อน เนื่องจากมีภาวะน้ำกรดไหลย้อนขึ้นมาที่หลอดลม ซึ่งอาการนี้หากไม่ปรับพฤติกรรมการกิน อาจจะเป็นได้บ่อย ๆ ทำให้ลูกมีอาการไอ
- โรคไอกรน: เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ส่งผลให้เกิดการอักเสบและระคายเคืองที่เยื่อบุของทางเดินหายใจ และส่งผลให้เกิดอาการไอ จาม น้ำมูกไหล ซึ่งไอกรนถือเป็นโรคติดต่อ แต่รักษาได้ด้วยการฉีดวัคซีน
อาการไอ
ไอเรื้อรัง ไอแห้ง ไอมีเสมหะ หายใจลำบาก หายใจมีเสียงหวีด คัดจมูก น้ำมูกไหล อาจมีไข้ เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ
GEDไว้แก้ไอ วิธีดูแลทำให้หายไอ
- รักษาความอบอุ่น: ใส่เสื้อผ้าให้เด็กเพียงพอ เลี่ยงการนอนโดนลมพัดลม หรือในห้องแอร์เย็นจัด ปรับอุณหภูมิห้องแอร์ให้อบอุ่น (25-27°C) นอนหนุนหมอนสูง ช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น
- เพิ่มความชื้นในอากาศ: ใช้เครื่องทำความชื้นอากาศ ช่วยเพิ่มความชื้นในอากาศ ป้องกันคอแห้ง วางเครื่องพ่นไอน้ำในห้อง อาบน้ำอุ่น
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ให้ลูกดื่มน้ำอุ่นมาก ๆ น้ำจะช่วยละลายเสมหะ ทำให้ขับออกง่ายขึ้น หลีกเลี่ยงน้ำเย็น น้ำหวาน น้ำอัดลม
- ล้างจมูก: ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ ช่วยให้น้ำมูกไหลสะดวก ขับเสมหะได้ง่ายขึ้น ใช้หลอดฉีดยาล้างจมูก ดูดน้ำมูก ช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น
- ยา: ยาละลายเสมหะ เช่น ยาแก้ไอขับเสมหะ ยาละลายเสมหะ
- พบแพทย์: หากมีอาการมากหรือมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ไอเรื้อรัง ไอมาก หายใจลำบาก หอบเหนื่อย มีน้ำมูก ไข้สูง ซึม ไม่กินอาหาร หายใจมีเสียงหวีดควรรีบพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรักษาอย่างถูกต้อง
การใช้ยาแก้ไอเด็ก
ยาแก้ไอ: ตัวช่วยบรรเทาอาการไอ ยาแก้ไอ มีหลายประเภท แต่ละประเภทจะออกฤทธิ์แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับสาเหตุของอาการไอ ประเภทของยาแก้ไอ:
ยาแก้ไอแห้ง: ช่วยลดอาการไอ ตัวอย่างยา Dextromethorphan, Codeine
ยาละลายเสมหะ: (Mucolytic) เป็นยาที่ใช้เพื่อบรรเทาอาการไออันเกิดจากเสมหะหนืดข้น ช่วยให้เสมหะเหนียวข้นน้อยลง ขับออกง่ายขึ้น ตัวอย่างยา Acetylcysteine, Ambroxol, Bromhexine, Carbocysteine
ยาขับเสมหะ: (Expectorants) เป็นยาที่ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำในทางเดินหายใจ ทำให้เสมหะเหลวและขับออกได้ง่ายขึ้น เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการไอมีเสมหะหนืดข้น ตัวอย่างยา Guaifenesin, Potassium guaiacolsulfonate, Terpin hydrate
ยาขยายหลอดลม: ช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น มักใช้ในเด็กที่มีอาการหายใจลำบาก หอบเหนื่อย ตัวอย่างยา Salbutamol, Terbutaline
การป้องกันอาการไอ
การป้องกันอาการไอจากการติดเชื้อ คือล้างมือให้บ่อย ๆ หลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย สวมหน้ากากอนามัย ทำความสะอาดบ้านเรือนเป็นประจำ
GEDไว้แก้ไอ การป้องกันการไอจากภูมิแพ้ หากรู้แล้วว่าสิ่งใดเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดภูมิแพ้ต่อตนเอง ให้หลีกเลี่ยงสารกระตุ้นภูมิแพ้ชนิดนั้น
อาการที่ควรพบแพทย์
อาการไอไม่ดีขึ้นภายใน 3-5 วัน อาการไอหนักขึ้น มีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ไข้ หายใจลำบาก หายใจมีเสียงหวีด
เด็กมีอาการซึม ไม่กินอาหาร เด็กอายุต่ำกว่า 3 เดือนมีอาการไอ
การดูแลและรักษาลูกน้อยที่มีอาการไอบ่อยและมีเสมหะ สามารถทำได้ด้วยวิธีง่าย ๆ ที่บ้าน เริ่มต้นด้วยการให้พักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำให้เพียงพอ รวมถึงรักษาความอบอุ่น ใส่เสื้อผ้าให้เด็กเพียงพอ ติดตามอาการอย่างใกล้ชิดเพื่อการรักษาที่เหมาะสม แต่หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการอื่นร่วมด้วย ควรพบแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมทันที
เอกสารอ้างอิง
1. American Academy of Pediatrics (AAP): https://www.healthychildren.org/English/tips-tools/symptom-checker/Pages/symptomviewer.aspx?symptom=Cough
2.National Institutes of Health (NIH): https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-minute-does-your-child-have-walking-pneumonia/ (While this source focuses on pneumonia, it has a good section on cough in children)
3.Mayo Clinic: https://www.mayoclinic.org/symptom-checker/cough-in-children-child/related-factors/itt-20009075
