เคยไหม ตื่นเช้ามาก็มีอาการน้ำมูกไหล ไอ จาม ทั้งที่ยังไม่ได้อะไรเลย! นั่นอาจแปลว่าคุณกำลังเผชิญกับอาการ ภูมิแพ้ในห้องนอน เข้าให้แล้ว! เรามาดูกันว่าแค่นอนอยู่เฉย ๆ ทำไมถึงเป็นภูมิแพ้ได้ แล้วมันมีสาเหตุมาจากอะไรบ้าง พร้อมเกร็ดความรู้เรื่องไรฝุ่น ที่เราอาจไม่เคยรู้มาก่อน!
- โรคภูมิแพ้คืออะไร ทำไมถึงเป็น มีอาการอะไรบ้าง? และข้อควรรู้เรื่องภูมิแพ้
- ไรฝุ่น ภัยเงียบ ร้ายลึก สาเหตุของโรคภูมิแพ้!
- ภูมิแพ้อากาศ และฝุ่น รักษายังไง กินยาอะไรได้บ้างครับ?
ภูมิแพ้ในห้องนอน เกิดจากอะไร ?
ภูมิแพ้ในห้องนอน (Allergic to My Bedroom) ส่วนใหญ่เกิดจากสารก่อภูมิแพ้ที่เรียกว่า ฝุ่น โดยเราจะแยกให้เป็น 2 ชนิด ได้แก่
1. ฝุ่นทั่วไปในบ้าน (Dust) คือ อนุภาคขนาดเล็กซึ่งเกิดได้จากกิจกรรมทั่วไปในบ้านของเรา เมื่อวัตถุต่าง ๆ ถูกกระแทก ทุบ แตกออก ชิ้นส่วนที่มีขนาดเล็กก็ฟุ้งกระจายขึ้นสู่อากาศเป็นฝุ่น ฝุ่นมีตั้งแต่ขนาดที่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า จนถึงขนาดเล็กที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ซึ่งเมื่อเราสูดเข้าสู่ร่างกาย อาจก่อให้เกิดการอาการแพ้ในระบบทางเดินหายใจได้
2. ไรฝุ่นบ้าน (House Dust Mite) เป็นสัตว์ชนิดหนึ่งที่อยู่ในตระกูลเช่นเดียวกับ แมลง และแมง เพราะมีขา 4 ขาคู่ รูปร่างกลมรี แต่ขนาดเล็กกว่ามาก แทบมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่สิ่งที่ทำให้เราเกิดอาการแพ้ คือ มูลของไรพวกนี้ ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีคุณสมบัติเป็นสารก่อภูมิแพ้ สามารถก่อโรคภูมิแพ้แก่คนได้ โดย “ไรฝุ่น” เป็นสาเหตุสำคัญอันดับหนึ่งในการก่อโรคภูมิแพ้ในคนไทย และเป็นปัญหาในแทบทุกประเทศทั่วโลก
ข้อควรรู้ :
- การได้รับสารก่อภูมิแพ่ไรฝุ่นเข้าไปเกิน 2 ไมโครกรัม/ 1 กรัม ฝุ่น สามารถกระตุ้นร่างกายให้เกิดอาการภูมิแพ้ได้ และถ้าเกิน 10 ไมโครกรัม ขึ้นไปทําให้เกิดการจับหืดเฉียบพลันได้
- ในฝุ่น 1 กรัม พบไรฝุ่นเฉลี่ย 60-80 ตัว
- ประมาณร้อยละ 70-80 ของผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ แสดงการตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ของไรฝุ่น มากกว่าสารก่อภูมิแพ้ชนิดอื่น ๆ
- อุณหภูมิระหว่าง 25-28 องศาเซลเซียส และความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 70-80 คือ สภาพที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของไรฝุ่น
- ไรฝุ่นตัวเมียวางไข่ 1-3 ใบต่อวัน โดยเฉลี่ยแล้วไรฝุ่นหนึ่งตัววางไข่ได้ประมาณ 40-80 ฟอง
- เศษผิวหนังเพียง 1 กรัม สามารถเลี้ยงไรฝุ่น 1 ล้านตัวนานถึง 1 สัปดาห์
อาการที่บ่งบอกว่าคุณกำลังแพ้ ไรฝุ่น
- ไอ เจ็บหรือระคายเคืองในลำคอ มีเสมหะร่วมด้วย
- จาม น้ำมูกไหล คัดจมูก คันจมูก หรือแน่นจมูก
- คันตาบริเวณผิวหนังหรือดวงตา มีรอยแดง
- ใต้ดวงตาบวมช้ำ น้ำตาไหล
ฝุ่น และ ไรฝุ่นในห้องนอนมาจากไหนบ้าง ?
แปลกใจมั้ยว่า ? ทั้งที่ห้องนอนก็ปิดประตู หน้าต่างมิดชิด แต่แค่ไม่ถูทำความสะอาดแค่วัน สองวัน ก็มีฝุ่นเต็มห้องนอน ฝุ่นในห้องนอนมาจากไหน แล้วไหนจะไรฝุ่นที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่าอีก มาเช็กกันว่า สารก่อภูมิแพ้ในห้องนอน มีอะไรบ้าง
• ตุ๊กตา
ใครที่ชอบสะสมตุ๊กตาไว้ในห้องนอน ต้องนอนกอดทุกคืน อาจจะไม่รู้ว่าตุ๊กตาหน้าตาน่ารักตัวโปรดของเรานี้อาจมีไรฝุ่นเกาะอยู่ และคอยลอบทำร้ายเราอยู่ทุกคืนโดยไม่รู้ตัว ซึ่งไรฝุ่นนี่แหละ คือตัวการเบอร์ 1 กระตุ้นภูมิแพ้ทำให้ไอทุกคืน หรือตื่นเช้ามามีอาการน้ำมูกไหล คัน และยังทำให้เกิดภูมิแพ้ผิวหนังได้ด้วย
• เส้นใยผ้าจากเครื่องนอน
ทุกครั้งที่เรานอนกลิ้งอยู่บนเตียงนอน เส้นใยของเครื่องนอน ผ้าปูที่นอน หมอน ผ้าห่ม ก็จะมีการสึกหรอ ฉีกขาด ซึ่งเส้นใยผ้าเล็ก ๆ ที่หลุดออกมาก็จะฟุ้งกระจาย และสะสมอยู่ในห้องนอน เวลาที่เราขยับหมอน สะบัดผ้าห่ม ฝุ่นละอองเหล่านี้ก็ลอยคละคลุ้ง และเป็นเราที่สูดเอาฝุ่นละอองเข้าสู่ร่างกาย นอกจากฝุ่นแล้วบนที่นอน เครื่องนอนต่าง ๆ ยังเป็นแหล่งสะสมไรฝุ่นชั้นดี
• เส้นใยกระดาษจากหนังสือ
อย่าคิดว่าฝุ่นละอองจะมาจากแค่จากใยผ้าต่าง ๆ เท่านั้น หนังสือก็เป็นแหล่งที่มาของฝุ่นเช่นกัน หากใครที่ชอบสะสมหนังสือ เก็บหนังสือไว้ในห้องนอนมาก ๆ มีกองหนังสืออยู่ข้างเตียงนอน ใยกระดาษก็หลุดออกมา และกลายเป็นฝุ่นผงเล็ก ๆ ที่เรามองแทบไม่เห็นสะสมอยู่ในห้องนอนเช่นกัน
• ฝุ่นจากนอกบ้าน
ทุกครั้งที่ออกไปนอกบ้าน แล้วกลับเข้ามาในบ้าน ในห้องนอน ตัวเราก็จะไปรับเอาฝุ่นละอองจากนอกบ้านมาด้วย ไม่ว่าจะเป็นเกสรดอกไม้ หญ้า ควันไอเสียรถยนต์ หากเข้ามาในห้องนอน เกลือกกลิ้งบนที่นอน โดยที่ไม่ได้เปลี่ยนเสื้อผ้า อาบน้ำให้เรียบร้อย ฝุ่นจากนอกบ้านก็จะสะสมเพิ่มขึ้น
• ฝุ่นที่มาจากสัตว์เลี้ยง
นอกจากเราจะนำพาฝุ่นเข้ามาในห้องนอนแล้ว สัตว์ที่เราเลี้ยงไว้ในห้องก็มีส่วนนำพาฝุ่นเข้ามาได้เช่นกัน ฉะนั้นใครที่เป็นทาสแมว ทาสหมา ชอบเลี้ยงไว้ในห้องนอน ต้องระวังเรื่องนี้ไว้ด้วย เพราะฝุ่นจากขนสัตว์ก็อาจทำให้เราเกิดอาการภูมิแพ้กำเริบ หรือ แพ้ขนสัตว์ ได้
วิธีทำความสะอาด แหล่งสะสมฝุ่น และไรฝุ่นในห้องนอน
• ห้องนอน
– ทำความสะอาดห้องนอนทุกวัน ด้วยเครื่องดูดฝุ่น หรืออาจจะใช้หุ่นยนต์ดูดฝุ่นตั้งเวลาให้ทำความสะอาดตามเวลาเดิมเป็นประจำทุกวัน
– ไม่ควรใช้ไม้กวาด เพราะจะยิ่งทำให้ฝุ่นฟุ้งกระจาย
• ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน ปลอกผ้าห่ม ผ้าม่าน
– ควรซักบ่อย ๆ อย่างน้อยอาทิตย์ละครั้ง เพื่อเป็นการกำจัดไรฝุ่นตามเตียง
– ควรซักในน้ำร้อน 60-70 องศาเซลเซียสขึ้นไป หรือตากแดดสัปดาห์ละครั้ง เพื่อเป็นการกำจัดไรฝุ่น
• ตุ๊กตา
– ซักตุ๊กตาเป็นประจำ เช่นเดียวกับผ้าปูที่นอน คือ ต้องใช้น้ำร้อนเพื่อกำจัดไรฝุ่น
– หากเป็นตุ๊กตาขนาดเล็ก หรือตุ๊กตาที่ซักน้ำร้อนไม่ได้ อาจใช้วิธีการนำใส่ถุงแล้วแช่ในช่องแช่แข็งในตู้เย็นอุณหภูมิต่ำว่า 10 องศาเซลเซียส สามารถกำจัดไรฝุ่นได้เช่นกัน
• เครื่องปรับอากาศ
– ทำความสะอาด เป่าแผ่นกรองเครื่องปรับอากาศ 2-3 อาทิตย์ละครั้ง
– ล้างเครื่องปรับอากาศ ทุก ๆ 6 เดือน
• พรม
– เลือกพรมที่สามารถซักได้ และควรหมั่นซักตากเป็นประจำ เช่นเดียวกับเครื่องนอน ผ้าม่านต่าง ๆ
– ถ้าในห้องไม่ได้มีเครื่องปรับอากาศ หรือ ไม่ได้เปิดเครื่องกรองอากาศไว้เป็นประจำ ไม่ควรตกแต่งห้องด้วยพรม
• เสื้อผ้า
– เสื้อผ้าควรแขวน และพับเก็บเข้าตู้ให้เรียบร้อย ไม่ควรวางกองไว้ในตระกร้าผ้า เพราะจะเป็นแหล่งสะสมฝุ่นละอองได้ง่าย
– ไม่เก็บเสื้อผ้าที่ไม่ได้ซักไว้ในห้องนอน เพราะเสื้อผ้าที่ใช้แล้วเป็นแหล่งสะสมฝุ่น
• หนังสือ
– ควรเก็บหนังสือไว้ในตู้หนังสือที่ปิดมิดชิด
– ดูดฝุ่น ทำความสะอาดหนังสือเป็นประจำด้วย
รู้หรือไม่ว่าที่นอนแบบใดที่ไรฝุ่นชอบอยู่อาศัยมากที่สุด ?
ผลการศึกษาของเรื่องความหลากหลาย และ ชีววิทยาของไรฝุ่น ในจังหวัดกาญจนบุรี ของ ดร. อํามร อินทร์สังข์ สถาบันเทคโนโลยี พระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ได้ระบุปริมาณไรฝุ่นของที่นอนแต่ละประเภท ไว้ดังนี้
- ที่นอนที่ทําจากนุ่น พบไรฝุ่นมากที่สุด คือ ฝุ่น 1 กรัม พบไรฝุ่นเฉลี่ย 63 ตัว
- ที่นอนฟองน้ำใยสังเคราะห์ พบไรฝุ่นเฉลี่ย 34 ตัว
- ที่นอนใยมะพร้าว พบไรฝุ่นเฉลี่ย 10 ตัว
นอกจากนี้อายุการใช้งานของที่นอนก็มีผลต่อการสะสมปริมาณของไรฝุ่นที่มากขึ้นด้วย โดย…
- ที่นอนที่มีการใช้งานมากกว่า 9 ปี ในฝุ่น 1 กรัม พบไรฝุ่นเฉลี่ย 83 ตัว
- รองลงมาคือ 7-9 ปี พบไรฝุ่นเฉลี่ย 41 ตัว
- ส่วน 4-6 ปี พบไรฝุ่นเฉลี่ย 26 ตัว
- และ 0-3 ปี พบไรฝุ่นน้อยที่สุดเฉลี่ย 8 ตัว
ดังนั้นการเลือกที่ นอนที่เหมาะสม และหมั่นเปลี่ยนเมื่อหมดอายุการใช้งาน ก็จะเป็นวิธีการที่สามารถควบคุมการเพิ่ม ปริมาณของไรฝุ่นได้
: ข้อมูลอ้างอิงจาก http://nstda.or.th เรื่อง “ไรฝุ่น…วายร้ายตัวจิ๋ว”
วิธีการจัดห้อง เพื่อป้องกัน ภูมิแพ้ในห้องนอน
จัดห้องนอนให้โล่งๆ พยายามจัดห้องนอนให้โล่ง ๆ ไว้ ไม่เก็บข้าวของไว้ในห้องนอนมากเกินไป เพราะข้าวของเครื่องใช้จะเป็นพื้นที่เก็บสะสมฝุ่น ไรฝุ่นได้ง่ายมาก เฟอร์นิเจอร์ก็มีให้น้อยชิ้นที่สุด
• เลี่ยงของใช้เฟอร์นิเจอร์จากผ้า เช่น ผ้าม่าน อาจจะเลือกใช้เป็นมูลี่ที่ทำความสะอาดได้ง่าย แทนผ้าม่านผ้าที่เก็บฝุ่น และซักทำความสะอาดยาก หรือ โซฟา พรมต่าง ๆ ไม่ควรเลือกใช้แบบผ้า ขนสัตว์ หรือนุ่น
• ใช้เครื่องนอนจากใยสังเคราะห์ ควรหลีกเลี่ยงเครื่องนอน หมอน ผ้าห่มต่าง ๆ ที่ทำจากนุ่น เพราะนุ่นเก็บฝุ่นได้มากกว่า เครื่องนอนนุ่ม ๆ ควรใช้เป็นใยสังเคราะห์แทน
• ไม่ควรวางตุ๊กตาไว้ในห้องนอน ตุ๊กตาที่ยัดด้วยนุ่น หรือขนสัตว์ หรือตุ๊กตานุ่มนิ่มขนปุย จะเป็นที่เก็บฝุ่นที่ดีมาก ถ้าจะเลือกตุ๊กตาให้ลูก อาจจะมีแค่ 1-2 ตัวเล็ก ๆ ที่เป็นแบบไม่จับฝุ่น แต่นอกจากนั้นควรเก็บไว้ที่อื่น ๆ ที่ไม่ใช่ห้องนอน หรือห้องที่ลูกอยู่เป็นประจำ
• ไม่ตกแต่งห้องด้วยของจุกจิก ของตกแต่งชิ้นเล็ก ชิ้นน้อย ของสะสม เช่น กรอบรูป ของตั้งโชว์ต่าง ๆ จะเป็นแหล่งสะสมฝุ่น ที่เราทำความสะอาดได้ยาก ไม่ทั่วถึง เพราะฝุ่นจะไปสะสม ยิ่งหากมีหลายชิ้นต้องใช้เวลาในการทำความสะอาดมากขึ้นด้วย
• ไม่เลี้ยงสัตว์ไว้ในห้องนอน อาจเป็นเรื่องที่ขัดใจทาสหมา ทาสแมวไม่น้อย แต่ถ้าเรามีอาการแพ้ขนสัตว์ และยังฝืนเลี้ยงไว้ ก็จะทำให้เกิดอาการภูมิแพ้เรื้อรังได้
อ้างอิง : 1. ศูนย์บริการและวิจัยไรฝุ่นศิริราช 2. phyathai
