โรคแพ้แสงแดด – สาเหตุ อาการ วิธีรักษา และ 8 วิธีป้องกันจากกรมการแพทย์

ภูมิแพ้
2 เม.ย. 21
15287

แม้ว่าดวงอาทิตย์จะอยู่ห่างจากโลกถึง 150 ล้านกิโลเมตร แต่แสงแดดจากดวงอาทิตย์เหมือนอยู่ใกล้เราแค่คืบเดียวเท่านั้นเอง!! ผิวหนังที่ต้องเผชิญกับแสงแดดบ่อย ๆ นอกจากจะทำให้ผิวดำคล้ำแล้ว ก็อาจทำให้เป็น โรคแพ้แสงแดด (Photodermatoses) ได้ด้วย งั้นวันนี้เรามาทำความรู้จักสาเหตุ อาการ วิธีรักษา และป้องกันโรคแพ้แสงแดด กันเลยดีกว่า

โรคแพ้แสงแดด (Photodermatoses) คืออะไร ?

นายแพทย์มานัส โพธาภรณ์ รองอธิบดีกรมการแพทย์ และโฆษกกรมการแพทย์ กล่าวว่า

” โรคแพ้แสงแดด เป็นโรคที่เกิดผื่นผิวหนังอักเสบจากการโดนแสงแดด ส่วนใหญ่เกิดในผู้ชายสูงอายุถึงร้อยละ 90 สาเหตุของโรคยังไม่ทราบแน่ชัด แต่เชื่อว่าเป็นอาการที่เกิดจากการถูกกระตุ้นด้วยแสงแดด จะมีผื่นผิวหนังอักเสบบริเวณที่ถูกแสงแดด และมักจะรุนแรง เรื้อรัง ”

นายแพทย์มานัส กล่าวต่อว่า โรคแพ้แสงแดด เกิดได้จาก 2 ปัจจัย ได้แก่

ผิวหนังเกิดการสะสมของการใช้เครื่องสำอาง หรือผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดสำหรับผิวหนังมาเป็นระยะเวลานานพอสมควร เมื่อออกไปโดนแสงแดดทำให้เกิดอาการแพ้แสงแดด
ยาที่ใช้ รักษาโรคทั่ว ๆ ไป เช่น ยาเบาหวาน เป็นต้น

ทั้งนี้แพทย์หญิงมิ่งขวัญ วิชัยดิษฐ ผู้อำนวยการสถาบันโรคผิวหนัง กรมการแพทย์ ยังได้กล่าวเช่นเดียวกันว่า

“โรคแพ้แสงแดดส่วนใหญ่เกิดจากการสะสมของสารบางอย่างจากการใช้เครื่องสำอาง และการกินยาบางอย่าง เช่น ยาเบาหวาน ยาขับปัสสาวะ ยารักษาเชื้อรา และยากลุ่มซัลฟา ในกรณีที่แพ้ยาชนิดใดชนิดหนึ่ง แสงแดดจะเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดอาการมากขึ้น หลังจากกินยาภายใน 7 วัน

ถ้ามีอาการแพ้ยา และแพ้แดดจะมีผื่นแดง ตกสะเก็ด อาจมีน้ำเหลืองไหลในบางราย และมีอาการคันมาก ควรสังเกต และหาสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการแล้วหลีกเลี่ยง โดยการหยุดยา หรือเปลี่ยนเครื่องสำอางที่เคยใช้ อาการดังกล่าวจะค่อย ๆ ดีขึ้นจนหายไปเอง”

โรคแพ้แสงแดดสามารถแบ่งออกได้ 4 กลุ่ม

1. กลุ่มเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน เช่น โรคผิวหนังแพ้แดดเรื้อรัง (Chronic actinic dermatitis) และโรคลมพิษจากแสงแดด (Solar urticaria)

2. กลุ่มที่เกิดจากยา และสารเคมี ทำให้เกิดภาวะไวต่อแสงแดด มักพบในผู้ป่วยที่ได้ยารับประทาน หรือยาทาบางชนิด ร่วมกับมีการโดนแสงแดด และเกิดผื่นบริเวณนอกร่มผ้า

3. กลุ่มที่เกิดจากความผิดปกติของยีนที่ทำให้ไวต่อแสงแดด มักพบในเด็ก เช่น โรค Xeroderma pigmentosum

4. กลุ่มที่มีโรคผิวหนังเดิม แต่ถูกทำให้กำเริบมากขึ้นจากแสงแดด เช่น โรคเอสแอลอี

อาการเริ่มแรกของโรคแพ้แสงแดด

แพทย์หญิงมิ่งขวัญ กล่าวถึงอาการเริ่มแรกของโรคแพ้แสงแดดไว้ว่า…

ผู้ป่วยจะคันบริเวณผิวหนังที่โดนแสงแดด
มีผื่นแดงเฉพาะบริเวณนอกร่มผ้า ได้แก่ ใบหน้า หน้าผาก โหนกแก้ม คอ หน้าอก แขนด้านข้าง ขาส่วนนอกกางเกง หลังเท้า
ถ้าอาการกำเริบมากขึ้นจะมีผื่นนูน คัน ตั้งแต่ศีรษะจนไปถึงข้อเท้า
ผิวหนังมีอาการคล้ายผิวคางคก และบางทีมีน้ำเหลืองร่วมด้วย ซึ่งร่างกายจะแสดงอาการเมื่อผิวหนังโดนแสงแดดเป็นเวลานาน

ผื่นลักษณะใดที่จะสงสัยว่าจะเป็น โรคแพ้แสงแดด

ผื่นมีได้หลายลักษณะ เช่น ตุ่มนูนแดงคัน ผื่นนูนหนา หรือบางครั้งอาจเป็นตุ่มน้ำ มักจะขึ้นบริเวณนอกร่มผ้าที่สัมผัสกับแสงแดด เช่น หน้า, คอส่วนล่าง, ใบหู, แขนและขาด้านนอก, หลังมือ และหลังเท้า

ส่วนบริเวณที่ไม่ค่อยเกิดปัญหาเนื่องจากไม่ค่อยสัมผัสแดด คือ รอบหนังตา, หลังหู, ใต้คาง, ต้นแขนด้านใน, ลำตัว เป็นต้น

อาการ หรือโรคผิวหนัง ที่เกิดจากแสงแดด

– ผิวไหม้แดด หรือ Sunburn ส่วนใหญ่เกิดจากรังสี UVB ทำให้ผิวมีสีแดง เจ็บ และพุพอง อาจไม่เกิดอาการขึ้นทันที และอาจใช้เวลาถึง 5 ชั่วโมงก่อนมีอาการ สามารถรักษาได้ด้วยการใช้ผ้าเย็น หรือผลิตภัณฑ์ที่เย็น ประคบไว้ลดอาการปวด และบรรเทาการอักเสบ

– สิวผด เกิดขึ้นเมื่อรังสียูวี รวมกับส่วนผสมบางอย่างในเครื่องสำอาง หรือครีมกันแดด เช่น emulsifiers ก่อให้เกิดการระคายเคือง และการอักเสบของไขมันบริเวณรูขุมขน มีโอกาสเกิดขึ้น 1-2% และพบมากสุดในกลุ่มวัยรุ่น ถึงวัยผู้ใหญ่ที่มีอายุระหว่าง 25-40 ปี

– ริ้วรอยก่อนวัย ฝ้า กระ จุดด่างดำจากอายุ หลอดเลือดดำที่เหมือนใยแมงมุม บนใบหน้า

– มะเร็งผิวหนัง มะเร็งผิวหนังมีได้หลายชนิด สามารถแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ

1. มะเร็งผิวหนังชนิดไม่ใช่เมลาโนมา ซึ่งพบได้มากที่สุด มีลักษณะเป็นก้อนเนื้อนูนสีเดียวกับผิวหนัง หรือชมพูใส ผิวมัน แผลตรงกลางมีขอบยกนูนโตช้า บางครั้งอาจมีสีดำคล้ายไฝ มักเกิดบริเวณที่ได้รับแสงแดด หรือนอกร่มผ้า

2. มะเร็งผิวหนัง Melanoma ซึ่งพบได้น้อยที่สุด แต่เป็นอันตราย เนื่องจากแพร่กระจายได้มากที่สุด เกิดจากการที่เซลล์เม็ดสีมีการแบ่งตัวเพิ่มขึ้นผิดปกติ อาจลุกลามไปจุดสำคัญ เช่น สมอง ได้

– ยา และสารเคมีที่กระตุ้นให้ไวต่อแสง เกิดได้จากทั้งยาชนิดรับประทาน ยาใช้ทาภายนอก และเครื่องสำอาง สามารถทำให้เกิดปฏิกิริยาไวต่อแสงได้ รวมถึงยาต้านการอักเสบหรือยาแก้ปวดบางตัว เช่น ibuprofen ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ ยาขับปัสสาวะ ยากลุ่มสแตนติน ยากลุ่มเรตินอยด์ และยาฆ่าเชื้อรา เป็นต้น

– ภูมิแพ้แสงแดด หรือ อาการแพ้แดดไม่ทราบสาเหตุ พบได้มากที่สุดของในกลุ่มอาการแพ้แสงแดด คิดเป็นประมาณ 90% ของผู้ปวยทั้งหมดที่แพ้แสงแดด

การวินิจฉัย โรคแพ้แสงแดด

แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกาย ร่วมกับการทำทดสอบแสง (Phototesting) ที่เรียกว่าการวัด Minimal erythema dose (MED) โดยทำการฉายแสงแดดเทียมปริมาณต่าง ๆ บนบริเวณผิวหนังที่ไม่มีรอยโรค เช่น หลังส่วนล่าง หรือก้น เพื่อสังเกตดูว่า ผู้ป่วยมีรอยแดงบริเวณที่ทำการทดสอบหรือไม่

ในผู้ป่วยที่ผลการทำทดสอบแสงอยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่แพทย์ยังสงสัยโรคแพ้แสงแดด แพทย์จะทำการทดสอบแสงขั้นต่อไป คือการฉายแสงซ้ำ เฉพาะที่ (Photoprovocation test) ติดต่อกัน 2-3 วัน เพื่อสังเกตดูว่ามีรอยโรคเกิดขึ้นบริเวณที่ทำการฉายแสงหรือไม่ หรืออาจต้องทำการตัดชิ้นเนื้อไปตรวจเพิ่มเติมในผู้ป่วยบางราย

ในกรณีที่สงสัยว่าสารสัมผัสเป็นสาเหตุให้เกิดการแพ้แสง แพทย์จะส่งทำทดสอบผื่นแพ้สัมผัสร่วมด้วย (Photopatch test) เพื่อช่วยในการวินิจฉัยโรค

แพทย์แนะ! 8 วิธีป้องกัน และข้อควรปฏิบัติให้ห่างไกลจาก โรคแพ้แสงแดด

สถาบันโรคผิวหนัง กรมการแพทย์ แนะวิธีป้องกันอันตรายจากแสงแดด เมื่อเข้าสู่หน้าร้อนอุณหภูมิที่พุ่งสูง พร้อมกับแสงแดดที่แผดเผาในทุก ๆ วัน ทำให้เกิดปัญหาผิวหนังแดงไหม้ ผิวคล้ำ หรืออาจก่อให้เกิดมะเร็งผิวหนัง จึงจำเป็นต้องป้องกันแสงแดดด้วยวิธีต่างๆ เพื่อสุขภาพผิวที่ดี ดังนี้

1. เลี่ยงช่วงเวลาแดดจัด ตั้งแต่เวลา 10.00-15.00 น. – หากมีความจำเป็นต้องออกแดด ควรใส่เสื้อแขนยาว กางร่ม / ใส่หมวกปีกกว้าง

2. ทาครีมกันแดดเป็นประจำสม่ำเสมอ – เพราะใต้ร่มไม้หรือชายคาบ้าน มีโอกาสได้รับรังสี UV เหมือนกับเวลาที่อยู่กลางแดด เนื่องจากพื้นคอนกรีต พื้นน้ำ พื้นทราย สามารถสะท้อนรังสี UV เข้าสู่ผิวกายได้

ทั้งนี้การทาครีมกันแดดควรเริ่มทาอย่างสม่ำเสมอตั้งแต่เด็ก โดยเฉพาะเด็ก ๆ ที่เรียนว่ายน้ำ หรือเล่นกีฬากลางแจ้ง เพราะแสงอัลตราไวโอเลตจะมีผลเสียต่อผิวหนังแบบสะสม ดังนั้นการทาครีมกันแดดจึงเป็นเกราะป้องกันผิวหนังที่ดี

3. ควรเลือกใช้ครีมกันแดดที่มีค่า SPF 30 ขึ้นไป – ที่สำคัญต้องเลือกครีมกันแดดที่สามารถป้องกัน UVAได้ โดยต้องมีส่วนผสมของสารกันแดด หรือสารกันแดดที่สะท้อนแสง ซึ่งทาแล้วอาจจะทำให้หน้าขาวบ้าง แต่ข้อดีคือ ไม่มีอาการระคายเคือง และไม่แพ้

4. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ดื่มน้ำมาก ๆ – รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และหลากหลาย โดยเฉพาะผัก และผลไม้ ดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว

5. ไม่เครียด พักผ่อนให้เพียงพอ

6. หลีกเลี่ยงสถานที่มีมลพิษ

7. ไม่ใช้สารเสพติด ไม่สูบบุหรี่

8. หากมีอาการผิดปกติทางผิวหนัง ควรรีบพบแพทย์ – หากมีอาการผิวบวมแดง ปวดแสบร้อนบริเวณผิวหนัง สีผิวคล้ำมากขึ้น ผิวหนา หรือขรุขระมากขึ้น กดผิวแล้วเจ็บ ผิดปกติ หรือมีอาการชาที่ผิว ให้ปรึกษาแพทย์ผิวหนังโดยตรง

อ้างอิง :
1. กระทรวงสาธารณสุข 2. คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล 3. กรมการแพทย์