อาการแพ้ขนสัตว์เลี้ยง ต้นเหตุของภูมิแพ้ขนสัตว์ที่ควรระวัง

27 มิ.ย. 24

โชติมา หาญณรงค์

ผู้ชำนาญการด้านเภสัชกรรม

การเลี้ยงสัตว์เลี้ยงเป็นความสุขของใครหลายคน แต่สำหรับผู้ที่มีอาการภูมิแพ้ขนสัตว์ โดยเฉพาะ อาการแพ้ขนแมวอาจกลายเป็นปัญหาใหญ่ที่ส่งผลต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตได้ การทำความเข้าใจสาเหตุ อาการ และวิธีป้องกันจึงเป็นสิ่งสำคัญ ซึ่งอาการแพ้ขนสัตว์เลี้ยงเป็นปฏิกิริยาที่เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ที่พบได้ในสัตว์เลี้ยง ซึ่งสามารถส่งผลต่อสุขภาพได้อย่างมีนัยสำคัญ

ภูมิแพ้ขนสัตว์ คืออะไร

ภูมิแพ้ขนสัตว์เป็นภาวะที่เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้ที่มาจากสัตว์เลี้ยง เช่น น้ำลาย สะเก็ดผิวหนัง หรือรังแค ของสุนัขหรือแมว ทำให้เกิดอาการแพ้ต่าง ๆ เช่น น้ำมูกไหล คันจมูก หรือหายใจลำบาก

สาเหตุของอาการแพ้ขนสัตว์

อาการแพ้ขนสัตว์เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ที่อยู่ในขนหรือผิวหนังของสัตว์เลี้ยง ซึ่งอาจทำให้เกิดการผลิตแอนติบอดีที่ไม่เหมาะสมในร่างกาย ส่งผลให้เกิด อาการแพ้ขนแมว หรือสัตว์เลี้ยงชนิดอื่นๆ และส่งผลกระทบต่อสุขภาพ

1. สารก่อภูมิแพ้ในน้ำลายของสัตว์

สัตว์เลี้ยงเลียขนทำความสะอาดตัวเอง น้ำลายของสัตว์เลี้ยงมีโปรตีนที่สามารถทำให้เกิด อาการแพ้ขนแมว หรือ ภูมิแพ้ขนสัตว์ ได้ เมื่อสัมผัสกับผิวหนังหรือผิวหนังของมนุษย์ สารก่อภูมิแพ้จะติดอยู่บนขน เมื่อขนร่วง สารก่อภูมิแพ้จะกระจายในอากาศ

2. สะเก็ดผิวหนัง รังแค

สะเก็ดผิวหนังและรังแคของสัตว์เลี้ยงที่หลุดออกจากสัตว์เลี้ยงมีสารก่อภูมิแพ้ที่สามารถกระจายอยู่ในอากาศและกระตุ้นการแพ้ในผู้ที่ไวต่อสารก่อภูมิแพ้ เมื่อสัตว์ผลัดขน สารเหล่านี้จะกระจายในอากาศ

3. ไรฝุ่นบนขนสัตว์เลี้ยง

ไรฝุ่นที่อาศัยอยู่บนขนสัตว์เลี้ยงก็เป็นสารก่อภูมิแพ้ที่ทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ขนสัตว์ได้ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีขนสัตว์อยู่จำนวนมาก

วิธีสังเกตภูมิแพ้ขนสัตว์ด้วยตัวเอง

สังเกตอาการเมื่อใกล้ชิดกับสัตว์เลี้ยง เช่น น้ำมูกไหล คันจมูก หรือหายใจติดขัดสังเกตอาการหลังจากสัมผัสสัตว์เลี้ยง เช่น คัน จาม น้ำมูกไหล หรือมีผื่นตามตัว หากมีอาการเหล่านี้ ควรสงสัยว่าอาจมีอาการแพ้ขนสัตว์ หากมีอาการน้ำมูกไหล คันจมูก หรือหายใจติดขัดหลังจากสัมผัสกับสัตว์เลี้ยง อาจเป็นสัญญาณของภูมิแพ้ขนสัตว์ ควรสังเกตอาการเหล่านี้เมื่อใกล้ชิดกับสัตว์

ปัจจัยที่ก่อให้เกิดอาการภูมิแพ้ขนสัตว์

พันธุกรรม ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นภูมิแพ้มีโอกาสแพ้ขนสัตว์มากขึ้น
ระบบภูมิคุ้มกัน ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือมีโรคภูมิแพ้อื่น ๆ อยู่แล้ว มีโอกาสแพ้ขนสัตว์ได้ง่าย
สภาพแวดล้อม การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีสารก่อภูมิแพ้มาก เช่น ห้องที่มีฝุ่น หรือขนสัตว์เยอะ จะกระตุ้นอาการแพ้ได้ง่ายขึ้น
การสัมผัสกับสัตว์เลี้ยงบ่อยครั้ง ระดับของสารก่อภูมิแพ้ และกรรมพันธุ์สามารถมีผลต่ออาการแพ้ขนสัตว์ โดยเฉพาะในผู้ที่มีประวัติแพ้อยู่แล้วอาการภูมิแพ้ขนสัตว์

อาการภูมิแพ้ขนสัตว์ ส่งผลกระทบอะไรได้บ้าง

อาการทางเดินหายใจ ทำให้เกิดการจาม คัดจมูก น้ำมูกไหล หายใจลำบาก ไอ หรือหอบ
อาการทางผิวหนัง อาจเกิดผื่นแพ้ ผื่นแดง ลมพิษ หรืออาการคันที่ผิวหนัง ซึ่งทำให้รู้สึกไม่สบาย
ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ทำให้รู้สึกไม่สบายตัว
ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การออกนอกบ้านหรือการมีปฏิสัมพันธ์กับสัตว์เลี้ยง
กระทบต่อการนอนหลับ อาการคัดจมูก ไอแห้ง หรือคัน ทำให้หลับไม่สนิท ส่งผลให้เกิดความเหนื่อยล้าระหว่างวัน

วิธีป้องกันอาการแพ้ขนสัตว์

ลดการสัมผัสสัตว์เลี้ยง

การลดการสัมผัสกับสัตว์เลี้ยงและการทำความสะอาดบ้านบ่อย ๆ สามารถช่วยลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้ในที่อยู่อาศัย

กินยาแก้แพ้หรือยาต้านฮิสทามีน ยาแก้แพ้ช่วยลด อาการคัน จาม น้ำมูกไหล

ยาแก้แพ้กลุ่มดั้งเดิม (Conventional Antihistamines)ใช้รักษาภูมิแพ้ ผื่นลมพิษ อาการคันจากแมลงกัดต่อย หรือสารก่อการระคายเคือง ยากลุ่มนี้ผ่านเข้าสู่สมอง ทำให้ ง่วงซึม ควรหลีกเลี่ยงการขับรถหรือใช้เครื่องจักร และไม่ควรใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน อาจมีอาการข้างเคียง เช่น ปากแห้ง คอแห้ง ตาพร่า ปัสสาวะคั่ง ตัวอย่างยา: คลอเฟนิรามีน (Chlorpheniramine), ไดเฟนไฮดรามีน (Diphenhydramine), ไฮดรอกไซซีน (Hydroxyzine) ยาแก้แพ้กลุ่มไม่ง่วง (Non-Sedating Antihistamines)ออกฤทธิ์คล้ายกลุ่มดั้งเดิม แต่เข้าสู่สมองได้น้อยจึง ง่วงซึมน้อยกว่า และมีอาการข้างเคียงน้อย เช่น ปากแห้ง คอแห้ง ตัวอย่างยา: เซทิริซีน (Cetirizine), เลโวเซทิริซีน (Levocetirizine), เฟโซเฟนาดีน (Fexofenadine), ลอราทาดีน (Loratadine)

ใช้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูก

ลดการอักเสบในโพรงจมูก ช่วยให้อาการคัดจมูกดีขึ้น

รักษาโดยภูมิคุ้มกันบำบัด

เป็นการฉีดสารก่อภูมิแพ้เข้าไปในร่างกายทีละน้อย เพื่อให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน

อาการแพ้ขนสัตว์เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้จากสัตว์เลี้ยง เช่น น้ำลาย สะเก็ดผิวหนัง หรื

รังแค ทำให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น น้ำมูกไหล คันจมูก หรือหายใจลำบาก สาเหตุหลักของอาการแพ้มาจากสารก่อภูมิแพ้ในน้ำลาย สะเก็ดผิวหนัง รังแค และไรฝุ่นบนขนสัตว์เลี้ยง ซึ่งสามารถกระจายในอากาศและกระตุ้นอาการแพ้ได้ การป้องกันสามารถทำได้โดยลดการสัมผัสสัตว์เลี้ยง ทำความสะอาดบ้านบ่อย ๆ ใช้ยาแก้แพ้ โดยเฉพาะยาแก้แพ้กลุ่มที่ไม่ทำให้ง่วงนอน (Non-Sedating Antihistamines) ยากลุ่มนี้สามารถใช้รักษาอาการแพ้ต่าง ๆ ยาในกลุ่มนี้จะผ่านเข้าสมองได้น้อยมากจึงทำให้ง่วงซึมน้อย

เอกสารอ้างอิง

Pet allergy [อินเทอร์เน็ต]. Mayo Clinic; 2024 [เข้าถึงเมื่อ 17 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pet-allergy/symptoms-causes/syc-203521921
การแพ้ขนแมว เรื่องที่ทาสแมวควรรู้ [อินเทอร์เน็ต]. โรงพยาบาลสมิติเวช; 2024 [เข้าถึงเมื่อ 17 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/แพ้ขนแมว
โรคภูมิแพ้กับสัตว์เลี้ยง [อินเทอร์เน็ต]. โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์; 2021 [เข้าถึงเมื่อ 17 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.bumrungrad.com/th/health-blog/february-2021/allergy-pet-lover
Wei A, Li T, Tian X, Fu X, Li C, Wang Z, et al. Allergies to Allergens from Cats and Dogs: A Review and Update on Sources, Pathogenesis, and Strategies. Int J Mol Sci. 2024;25(19):10520.
Dramburg S, Hilger C, Santos AF, de Las Vecillas L, Aalberse RC, Acevedo N, et al. EAACI molecular allergology user’s guide 2.0. Pediatr Allergy Immunol. 2023;34:e13854.
Konradsen JR, Fujisawa T, van Hage M, Hedlin G, Hilger C, Kleine-Tebbe J, et al. Allergy to furry animals: New insights, diagnostic approaches, and challenges. J Allergy Clin Immunol. 2015;135:616–25.
Eidukaite A, Gorbikova E, Miskinyte M, Adomaite I, Rudzeviciene O, Siaurys A, Miskiniene A. Molecular sensitization patterns to cat and dog allergens in Lithuanian children population. World Allergy Organ J. 2023;16:100827.