เด็กขาดธาตุเหล็ก เรื่องใหญ่! อย่าปล่อยให้ลูกซีด

พ่อแม่อาจจะเคยได้ยินเรื่อง ลูกตัวซีด ภาวะซีดในเด็กกันมาบ้าง ถ้าเกิดมีใครมาทักว่าลูกตัวซีด ๆ เหลือง ๆ อย่านิ่งนอนใจไป เพราะอาจเป็นอาการเริ่มต้น เด็กขาดธาตุเหล็ก จนทำให้ตัวซีด หรือ โลหิตจางในเด็กได้

ธาตุเหล็ก สำคัญอย่างไรกับร่างกาย

– ธาตุเหล็ก มีอยู่ในเซลล์ทุกเซลล์ของร่างกาย แม้แต่ในเซลล์ของสมอง มีในเม็ดเลือดแดงทุกเม็ด ในเอนไซม์สำคัญ ๆ ที่ทำให้มีชีวิต

– ร่างกายมีหน้าที่ผลิตเม็ดเลือดแดง ต้องใช้ธาตุเหล็กเป็นวัตถุดิบในการสังเคราะห์ฮีโมโกลบิน ฮีโมโกลบิน เป็นของเหลวสีแดง หุ้มห่ออยู่ในผนังของเม็ดเลือดแดง สามารถจับออกซิเจนไว้ เม็ดเลือดแดง เป็นตัวนำพาออกซิเจนที่ฮีโมโกลบินจับไว้ วนเวียนตามกระแสเลือดไปส่งให้ทุกเซลล์ในร่างกาย เพราะเซลล์ทุกเซลล์ต้องใช้ออกซิเจนจึงจะมีชีวิตอยู่ได้

เด็กขาดธาตุเหล็ก สาเหตุที่พบบ่อย คือ

– กินอาหารที่มีธาตุเหล็กน้อย ส่วนใหญ่จะพบในเด็ก เช่น เด็กทารกที่กินนมอย่างเดียว และนมไม่ได้เสริมธาตุเหล็ก หรือ ในเด็กที่กินยาก เลือกกิน ไม่กินอาหารที่มีธาตุเหล็ก กินอาหารเดิมซ้ำ ๆ ซึ่งในผู้ใหญ่มักไม่ค่อยเจอ เพราะกินได้หลากหลายมากขึ้น

– การดูดซึมธาตุเหล็กผิดปกติ เป็นความผิดปกติของร่างกาย เช่น อาจเกิดจากการมีกรดในกระเพาะอาหารลดลง ซึ่งเจอได้ไม่บ่อยนัก

– ความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มขึ้น ในบางช่วงที่ร่างกายต้องการธาตุเหล็กเพิ่มขึ้น พบบ่อยในแม่ตั้งครรภ์ ให้นมลูก หรือในเด็กเล็ก ที่กำลังเจริญเติบโต ก็มีความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มขึ้นเช่นกัน

ภาวะซีด ขาดธาตุเหล็กในเด็ก อันตรายแค่ไหน?

มีเด็กจำนวนมากที่มีอาการเจ็บป่วย เนื่องจากภาวะโลหิตจาง หรือ ที่เรียกกันว่า ภาวะซีด โรคซีด จนเกิดอาการเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย เฉื่อยชา ทั้งร่างกาย และจิตใจ ร่างกายไม่เจริญเติบโต หรือ เติบโตช้า หัวใจทำงานหนัก กรณีที่มีภาวะซีดรุนแรง อาจเกิดหัวใจวายจนเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ถ้าเป็นเด็กวัยเรียน อาจมีปัญหาทางด้านการเรียน ผลการเรียนแย่ลง

ผลเสียของการขาดธาตุเหล็กในเด็ก

– กล้ามเนื้อ ความสามารถและพัฒนาการของกล้ามเนื้อต่าง ๆ ลดลง รวมถึงการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อมัดต่าง ๆ ก็ทำได้ไม่ดี

– ความสามารถการเรียนรู้ การใช้ภาษา และความสามารถในการเรียนรู้ไม่ดี มีการศึกษาว่า เด็กที่ไม่ขาดธาตุเหล็ก ทำคะแนนการสอบได้ดีกว่าเด็กที่ขาดธาตุเหล็ก

– จิตใจและพฤติกรรม เป็นเด็กที่ขาดสมาธิ ไม่มีความสนใจจดจ่อ ไม่มีสมาธิในการเรียน เซื่องซึม ตกใจง่าย หวาดกลัว ขาดความเชื่อมั่นในตัวเอง

– ร่างกาย ความสามารถในการเคลื่อนไหวร่างกายทำได้ไม่ดี ไม่แข็งแรง และไม่แคล่วคล่องว่องไว

สังเกตอย่างไรว่าลูกซีด ขาดธาตุเหล็ก

– เปลือกตาล่าง ริมฝีปาก หรือ ผิวเริ่มมีภาวะซีด ไม่มีเลือดฝาดเหมือนผิวเด็กปกติ
– มีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย เฉื่อยชา
– กระสับกระส่าย ไม่มีสมาธิ
– กินอาหารน้อยลง
– อาจมีไข้ต่ำ ๆ
– หากมีอาการซีดเรื้อรัง อาจส่งผลต่อการเรียน ผลการเรียนลดลง เรียนไม่รู้เรื่อง

รวมอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง

1. อาหารทะเล เช่น ปลาแซลมอน ปลาทูน่า หอยนางรม เป็นต้น โดยการรับประทานอาหารทะเลหรือปลาที่มีไขมันสูงสัปดาห์ละ 3 ครั้ง จะช่วยป้องกันภาวะโลหิตจางได้

2. ถั่ว ถั่วพิสตาชิโอนั้นเป็นแหล่งของธาตุเหล็กที่ดีที่สุด เพราะมีปริมาณของธาตุเหล็ก 14 มิลลิกรัม ต่อถั่ว 100 กรัม มากกว่าอัลมอนด์ถึงเกือบ 4 เท่า แต่ก็เป็นถั่วที่มีราคาค่อนข้างสูงเช่นกัน

3. น้ำมะเขือเทศ มีวิตามินหลากชนิด ทานแล้วยังช่วยให้ลูกผิวพรรณดี และที่สำคัญยังมีธาตุเหล็กอีกด้วย

4. พืชตระกูลถั่ว โดยถั่ว 1 ถ้วย ขนาด 198 กรัม จะมีธาตุเหล็กอยู่ที่ 6.6 มิลลิกรัม และถั่วยังอุดมไปด้วยโฟเลต แมคนีเซียม และโพแทสเซียม

5. ดาร์กช็อกโกแลต เด็ก ๆ ส่วนมากชอบทานช็อกโกแลต แต่ถ้าจะให้ดีควรให้ทาน ดาร์กช็อกโกแลต เพราะดาร์กช็อกโกแลต 85 กรัม จะมีธาตุเหล็กถึง 6.82 มิลลิกรัม

เทคนิคเสริมธาตุเหล็กให้ลูก

– กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ ทั้ง ข้าว ไข่แดง เนื้อสัตว์ ผัก และผลไม้ ซึ่งอาหารที่มีธาตุเหล็กสามารถพบได้ในเนื้อแดง ไข่แดง เครื่องในสัตว์ ตับหมู เลือดหมู ผักใบเขียว ธัญพืช

– กินอาหารธาตุเหล็กองค์ประกอบของฮีม (Heme iron) จะดูดซึมไปใช้ได้ดีกว่า ซึ่งจะมีมากในเนื้อสัตว์ เลือด ตับ เครื่องในไก่ ปลา กุง และ หอย

– ไม่ดื่มนมพร้อมอาหาร ไม่ควรกินอาหาร พร้อมกับนมวัว นมถั่วเหลือง เพราะแคลเซียมในนม และไฟเตทในนมถั่วเหลืองจะทำให้การดูดซึมธาตุเหล็กลดลง

– จับคู่อาหาร ถ้าให้ลูกกินไข่ โดยเฉพาะไข่แดงเพื่อเพิ่มธาตุเหล็ก ควาต้องกินคู่กับอาหารที่มีวิตามินซีด้วย เพราะจะทำให้การดูดซึมธาตุเหล็กในไข่แดงได้มากขึ้น

– แม่ให้นมลูก กินธาตุเหล็กเพิ่ม ถ้าให้นมลูกแม่ต้องกินอาหารธาตุเหล็กเพิ่มขึ้นด้วย เพราะในเด็กทารก จะได้รับสารอาหารผ่านทางน้ำนมแม่ ถ้าแม่ได้รับธาตุเหล็กจากอาหารเพียงพอ ก็สามารถป้องกันลูกน้อยจากโรคหิตจาง หรือภาวะตัวซีดได้ด้วย

– เสริมวิตามินรวม และธาตุเหล็ก หากกังวลว่าลูกกินอาหารได้น้อย กินยาก กลัวว่าจะขาดวิตามิน ขาดธาตุเหล็ก ควรเสริมด้วยวิตามินรวม เช่น Nutroplex ซึ่งเป็นวิตามินรวมสำหรับเด็ก ที่มีธาตุเหล็กด้วย ช่วยให้การดูดซึมทั้งวิตามิน และแร่ธาตุทำได้มีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังมีใยอาหาร Oligofructose จากธรรมชาติ ที่ช่วยในการปรับสมดุลระบบทางเดินอาหาร ช่วยให้ขับถ่ายได้ดีอีกด้วย

“Expert ดีดี” โควิด-19 ไอ หวัด ปวดท้อง ภูมิแพ้ อย่าปล่อยให้เรื้อรัง ปรึกษาฟรี คลิกเลย!